Piastowie a Rzesza w latach 937/939-1138. Apendix III - Grzegorz Kazimierz Walkowski

Piastowie a Rzesza w latach 937/939-1138. Apendix III

Grzegorz Kazimierz Walkowski

Oprawa: twarda

Rok wydania: 2024

Ilość stron: od strony 1201 do strony 1508 + dodatki

ISBN: 9788396087676

Prezentowane mapy stanowią graficznie przygotowaną rekapitulację poglądów zawartych na kartach monografii Piastowie a Rzesza w latach 937/393 - 1138, które wraz z innymi dodatkowymi materiałami, stanowią ostatnie uzupełnienie (Apendix III). Niektóre mapy przedstawiają w formie ilustracyjnej zjawiska nie opisane jako zagadnienie przedmiotowe na łamach wskazanego dzieła, ich zamieszczenie uznane zostało jednak przez Autora za istotne uzupełnienie  i wyjaśnienie zjawisk historycznych i prawnych jakie miały miejsce w objętym monografią okresie (dotyczy to na przykład mapy pochodzenia żon władców piastowskich).

Mapy (...) Nie są mapami fizycznymi, lecz politycznymi, stąd, o ile przy wytyczeniu granic pewnych regionów następuje ich oparcie o cieki wodne, o tyle w przypadku granic przebiegających na wyżynach i w górach, przyjąć należy domniemanie prawdziwości ich wyznaczenia w oparciu o ukształtowanie terenu.

Piastowie a Rzesza w latach 937/939–1138
Spis treści
Część pierwsza
Rzesza Franków.
Królestwo Franków wschodnich.
Państwo akwizgrańskie
1. Sytuacja polityczna Rzeszy w wiekach IX i X. Regulatory stosunków społecznych środkowego średniowiecza
1.1. Władza świecka nad Europą zachodnią na przełomie wieku VIII i IX. Traktat z Verdun
1.2. Powstanie Rzeszy Franków. Zręby doktryny politycznej cesarstwa Karola Wielkiego a chrześcijaństwo
Synod we Frankfurcie n. Menem
1.3. Papiestwo w wiekach VIII i IX. Koncepcje cesarstwa zachodnich chrześcijan
1.3.1. Papiestwo i jego stosunki z królestwem Franków
1.3.1.1. Ideologia państwa kościelnego poprzedza jego utworzenie
Zagadnienia wstępne
Poglądy (św.) Augustyna wyznaczają relacje pomiędzy państwem a prawami ziemskimi i naturalnymi
Wschodnia a zachodnia ideologia władzy postimperialnej
Cezaropapizm
Upadek imperialnego senatu w zachodniej części Europy
1.3.1.2. Współpraca papiestwa z królestwem i cesarstwem Franków w podbojach. Model pierwszy – aneksja lub zależność trybutarna
Pax Nicephori
Marchie
1.3.1.3. Współpraca papiestwa z królestwem i cesarstwem Franków w zakresie rozszerzania wpływów. Islam a doktryna chrześcijańska. Model drugi ekspansji świata chrześcijańskiego – państwa satelickie. Państwo Wielkomorawskie
Nawracanie przemocą
Scholastyka
Doktryna scholastyczna
Muzułmanie
Powstanie Państwa Wielkomorawskiego
Wojny z Bułgarami wymuszają zmiany polityczne w Państwie Wielkomorawskim
Misja chrystianizacyjna Bizancjum wobec Słowian panońskich
1.3.2. Koncepcje cesarstwa zachodnich chrześcijan. Elementy doktryny państwowej
1.3.2.1. Cesarstwo akwizgrańskie
Lotaryngia a cesarstwo akwizgrańskie
Palatynat lotaryński
Imperium a dominium
Imperium i regnum
1.3.2.2. Dalsze losy dwóch koncepcji cesarstwa zachodnich chrześcijan
Kult św. Wita a kult św. Maurycego
Sytuacja papiestwa na Półwyspie Apenińskim w wiekach IX i X
Constitutio Romana
1.4. Systemy kontroli społecznej w epoce feudalnej
1.4.1. Stosunek lenny
1.4.1.1. Prawnicza konstrukcja stosunku lennego
1.4.1.1.1. Zagadnienia ogólne. Elementy składowe stosunku lennego i ich omówienie. Zasady prawa średniowiecznego i ich kolizja
Elementy składowe stosunku lennego
Stosunek lenny jako instrument usunięcia kolizji norm obyczajowo–prawnych
Podstawowe zasady prawa średniowiecznego
Prawo służebne – odmienne od prawa lennego
Symbol stosunku lennego
Hołd lenny
1.4.1.1.2. Stosunek lenny jako forma rozwojowa instytucji prawa rzymskiego
Zagadnienia wstępne
Stosunek lenny jako forma rozwojowa rzymskiego prawa kontraktowego
Kontrakty
Pakta
Stosunek lenny jako forma rozwojowa rzymskiego prawa rodzinnego
Pozostałe zagadnienia
1.4.1.2. Faktyczne wykonywanie stosunku lennego
Wątek ekonomiczny
1.4.1.3. Ustanie stosunku lennego
Wystąpienie wasala z stosunku lennego
Uznanie przez seniora stosunku lennego za wykonywany wadliwie
Sprzeciw wasala wobec seniora
Objęcie ekskomuniką
1.4.1.4. Historyczne tło rozwoju stosunku lennego w prawie narodów
1.4.1.5. Podsumowanie zagadnień stosunku lennego
1.4.1.6. Pozostałe stosunki prawne ius gentium prawa środkowego średniowiecza
Niewolnicy
Przypisańcy
Ludzie wolni
Proces formułkowy a procesowe obyczaje i ustawodawstwo saskie
1.4.2. Trybut jako element stosunku lennego. Dziesięcina
Liczebność populacji Kujaw i Wielkopolski na przełomie wieków X i XI
Dziesięcina
1.4.3. Instytucja króla jako element stosunku lennego i doktryny wiary
Król
Książęta, reminiscencja godności patrycjusza
1.4.4. Cesarz świata zachodniego w ujęciu frankońsko–saskiej doktryny sprawowania władzy środkowego średniowiecza
1.4.4.1. Cesarz Rzymian. Cesarz Sasów
Islam i jego doktryna proroków
Sasi, rycerze świętego Maurycego – obrońcy wiary
1.4.4.2. Cesarz Rzymian w rozumieniu ideologii Ottona III. Benedyktyni
1.4.5. Demokracja
1.4.5.1. Demokracja plemienna
1.4.5.2. Komuny wojskowe
Część druga
Cesarstwo Rzymskie a pierwsze państwo Piastów
2. Słowianie połabscy a instytucja cesarstwa
2.1. Polityka wschodnia Rzeszy w IX i X wieku
2.1.1. Zagadnienia wstępne. Polityka wschodnia Rzeszy Franków
Kształtowanie samodzielnej ideologii plemienno–państwowej wśród Słowian
Frankowie w strukturach Rzeszy
2.1.2. Polityka dynastii Ludolfingów wobec Słowian w pierwszej poł. X w. w kontekście polityki włoskiej
Henryk Ptasznik i jego słowiański syn Tankmar
Swarożyc
Otton I zwany Wielkim
Bunt Tankmara
Ideologiczne oblicze cesarstwa akwizgrańsko–saskiego. Przymus prowadzenia polityki na Półwyspie Apenińskim
Wzrost paneuropejskich aspiracji dynastii Ludolfingów
2.1.3. Marchia Wschodnia jako instrument saskiej polityki wobec Słowian
Powstanie i przywództwo marchii
Księstwo Stodoran. Książę Tugomir wyznacza kierunek polityczno–religijny dla Słowian połabskich
Sygryda
Światowid
Arcybiskupstwo w Magdeburgu – polityczny sukcesor Marchii Wschodniej
2.2. Pompilus, czyli cesarz? Piastowie a rozwój organizacji plemienno–państwowej na Kujawach i w Wielkopolsce
2.2.1. Powstanie Polski w legendach i podaniach
Pompilus czy Popiel?
Wislje
Dynastia Piastów. Dynastia Popielidów
2.2.2. Powstanie państwa. Księstwo kruszwicko–poznańskie
2.2.2.1. Rozwój grodów wielohektarowych na Pojezierzu Gnieźnieńskim
2.2.2.2. Opcja wikińska
2.2.2.2.1. Napływ wzdłuż Wisły
2.2.2.2.2. Napływ wzdłuż Odry
2.2.2.2.3. Napływ od Szlezwiku
Galia, Fryzja, Lotaryngia
Brytania
Waregowie a Ruś
Frankonia
2.2.2.3. Opcja wielkomorawska
2.2.2.4. Opcja autochtoniczna
2.3. Państwo Mieszka I
2.3.1. Mieszko
Mieszko (I?) pojawia się na kartach historii
Państwo Mieszka I a zagrożenie ze strony Marchii Wschodniej
2.3.2. Mieszko, książę Stodoran (?). Mieszko a Czesi
2.3.2.1. Sojusz czesko–piastowsko–stodorański za zgodą Rzeszy
2.3.2.2. Trybut z roku 963 w ujęciu klasycznym
2.3.2.3. Polityczne tło chrztu Mieszka i stosunki z Czechami
Sławnicy/Sławnikowice/Sławnikowicze
Wielożeństwo a chrześcijaństwo i jego obrządek. Rusko–bizantyjskie pochodzenie dziedziców piastowskich
Teofano
Zjazd kwedlinburski z roku 973
2.3.3. Rozpad Marchii Wschodniej. Powiązania dynastyczne w obrębie wschodnich rodów Rzeszy
Sytuacja wśród Słowian na wschodzie Rzeszy po upadku Marchii Wschodniej
2.4. Margrabia Mieszko
2.4.1. Wichman, Geron, Hodon, Mieszko
Mieszko – cesarski trybutariusz i lennik
Trybut do Warty, ale od północy
Zagrożenie od Wieletów i Wichmana
2.4.2. Zagadnienie diecezji poznańskiej. Trybut do Warty – do ujścia czy do biegu. Opcja łacińska
2.4.2.1. Diecezja poznańska
2.4.2.1.1. Biskupstwo czy sufragania poznańska. Wariant pierwszy – podległość biskupstwu w Ratyzbonie
Dokument praski
Biskup („misyjny”) Jordan
2.4.2.1.2. Wariant drugi. Samodzielne biskupstwo w Poznaniu, arcybiskupstwo w Gnieźnie. Mieszko po roku 963 obejmuje władzę po obu stronach Warty
Mieszko obejmuje władzę nad wschodnim brzegiem Warty, pozostającym w obrządku metodiańskim
2.4.2.2. Trybut wobec Sasów a świętopietrze
Aspekt ekonomiczny opłacania trybutu
Redystrybucja trybutu
Trybut a dziesięcina
Świadczenia na utrzymanie pocztów zbrojnych
2.4.2.3. Chrzest Mieszka – w obrządku metodiańskim?
2.4.3. Konkurencja obrządków liturgicznych. Istnienie Dagome iudex wspomaga uzasadnienie erygowania arcybiskupstwa gnieźnieńskiego
Bój z Hodonem jako konsekwencja rozpadu Marchii Wschodniej
Lokalizacja bitwy pod Cedynią
Podsumowanie zagadnień Cedyni
Hodon realizuje rozkazy cesarskie i korzysta z ochrony. Ideologia Ludolfingów w odniesieniu do Słowian od roku 963 do lat 980/985
3. Rzesza a państwo Piastów u progu milenium
3.1. Polityka międzynarodowa Ottona I Wielkiego
3.2. Ponowne zbliżenie cesarstwa zachodniego z wschodnim
3.2.1. Polityka wschodnia Ottona I
3.2.2. Otton II nie realizuje żadnej polityki, lecz walczy o przetrwanie. Słowianie zwalczają struktury Kościoła rzymskiego na Połabiu
3.2.3. Polityka włoska Ottona II
3.3. Reorientacja polityki międzynarodowej w państwie Mieszka I po roku 977. Mieszko – przyjaciel cesarza
Regencja. Oprawa wdowia. Dziedziczenie przez kobiety
Brunon z Kwerfurtu
3.4. Dagome iudex
3.4.1. Interpretacja pierwsza – wydziedziczenie Bolesława Wielkiego
Regest Dagome iudex. Pochodzenie, datowanie, wersje tekstu
Interpretacje
Interpretacja pierwsza. Wydziedziczenie Bolesława
3.4.2. Interpretacja druga – Mesco to nie imię, lecz funkcja państwowa
Argumenty językowe
Znaczenie „mesco” jako rzeczownika
Znaczenie „mesco” jako czasownika
3.4.3. Interpretacja trzecia. Mieszko zabiega o utworzenie arcybiskupstwa
3.4.4. Interpretacja czwarta. Wydzielenie dziedziny spadkowej dla synów z drugiego małżeństwa
3.4.5. Interpretacja piąta. Oprawa wdowia i wskazanie regnum dla Ody i synów, po zachodniej stronie Odry
3.4.6. Interpretacja szósta. Dagome iudex łączy Odę z państwem Dagoberta
3.5. Bolesław Chrobry vel Traba w opinii kronikarzy
3.5.1. Bolesław „nawraca” Prusów nad Zatoką Gdańską lub na Pomorzu Zachodnim
Zachodniopomorska misja ewangelizacyjna św. Wojciecha
3.5.1.1. Polityka nadbałtycka Bolesława I Traby
3.5.1.2. Bolesław wykorzystuje doktrynę chrześcijańską do przejęcia kontroli nad bałtyckimi szlakami handlowymi
3.5.2. Koncepcja ustanowienia niezależnego biskupstwa w Gnieźnie
4. Milenium i zwrot polityki Rzeszy po śmierci Ottona III
4.1. Zjazd gnieźnieński roku 1000. Bolesław za cenę braku korony królewskiej zyskuje możliwość obwołania cesarzem Rzeszy (?)
4.1.1. Przygotowania Bolesława do zjazdu
Zagadnienia ogólne. Bolesław I Traba vel Chrobry – lider opcji proottońskiej i prołacińskiej wśród Słowian
Doczesne szczątki Wojciecha na tle ówczesnego nurtu kultu relikwii
Lokalizacja piastowskiej metropolii kościelnej
Kanoniczna i prawnoustrojowa konkurencja diecezjalna w Rzeszy
Otton III przetasowuje hierarchię Kościoła łacińskiego
4.1.2. Przygotowania Ottona III do zjazdu w Gnieźnie
4.2. Zjazd gnieźnieński
4.2.1. Przebieg zjazdu. Ustanowienie metropolii kościelnej dla państwa Piastów
4.2.2. Bolesław – książę elektor Rzeszy, patrycjusz i august?
Kronika Anonima zwanego Gallus
5. Patrycjusze rzymscy – pierwowzór książąt elektorów Rzeszy
Patrycjusze w średniowieczu
Rzym, Złote Miasto
Patrycjusze w ujęciu historycznym
Ideologia koronacji
Epos z Paderborn
Elektorzy Rzeszy w wiekach od XI do XIV
6. Początek nowego tysiąclecia zmienia stary porządek
6.1. Sukcesja tronu Niemiec po śmierci Ottona III. Nastaje Henryk II zwany Świętym
6.2. Bolesław Wielki – niedoszły cesarz Słowian?
6.2.1. Legalne wkroczenie czy najazd Bolesława na Miśnię i Czechy
6.2.2. Polityczny mariaż syna Bolesława – Mieszka – ma stabilizować pozycję Piastów w Rzeszy
Część trzecia
Kraj Piastów włącza się w struktury łacińskiego świata zachodniego
7. Korona dla Bolesława
7.1. Polityczny kompromis dziedziców po Mieszku I – układ braterski około roku 995
Zasady dziedziczenia w państwie piastowskim
Zadruga a opole
Dziedziczenie przez potomków Siemomysła
Podsumowanie
7.1.1. Synowie Mieszka I
Świętopełk Mieszkowic (ok. 978/980–ok. 1031/1033) władca Pomorza (?)
Piastowie a Mojmirowice/Mojmirowicze
Cyryl i Metody
7.1.2. Podział domeny spadkowej po Mieszku I
Zagadnienia teoretyczne primogenitury
Szczególna pozycja Bolesława I a przejęcie kontroli nad państwem mimo istnienia układu
Anonim zwany Gallem (c.d.)
Mieszko Mieszkowic, niedoszły król
Podsumowanie
7.2. Bolesław Chabri vel Traba – książę Rzeszy i cesarz Słowian
7.2.1. Bolesław I aspiruje do cesarskiego diademu
7.2.1.1. Struktura organizacyjna Rzeszy i model sprawowania władzy pod koniec X w.
Prawno–ustrojowe oblicze Rzeszy na przełomie mileniów. Federacyjny charakter królestwa Niemiec
Plemienna proweniencja księstw Rzeszy
Saksonia
Turyngia – wędrujące księstwo. Sklawenia
Plemienno–terytorialno–grodowe struktury władzy królestwa Niemiec
Państwo wschodniofrankońskie i jego osłabienie. Alemania, czyli Szwabia
Czynniki konsolidacyjne wschodniofrankońskich księstw plemiennych. Federacja
Bawaria
Powstaje królestwo Niemiec – federacja księstw plemiennych
Lotaryngia
Burgundia
Frankonia
Podsumowanie. Jednostki organizacyjne Niemiec i Rzeszy. Tytulatura
Jednostki organizacyjne królestwa Niemiec
Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego
Cesarstwo Słowian
7.2.1.2. Polityczne przesłanki małżeństw pierwszych Piastów. Znaczenie imion. Synowie i córki Bolesława Traby. Obrządek religijny na ziemiach piastowskich za Bolesława Traby
7.2.1.2.1. Znaczenie imion pierwszych Piastów
Czcibor
Mieszko
Prokuj
Bolesław
Otton (alias Bolesław, alias Dobromir)
Bezprym alias Otto
(Bezprym czy) Otton z związku z córką Rygdaga
7.2.1.2.2. Polityczne przesłanki małżeństw pierwszych Piastów
Ottono–Bezprym
Polityczne przesłanki małżeństw Bolesława I. Przydomki Piastów
7.2.1.2.3. Polityczny charakter mariażu Adelajdy zwanej Białą. Piastowska ideologia restytucji Wielkiej Morawy
7.2.1.2.3.1. Adelajda Biała
Zagadnienia wstępne
Adelajda Piastowiczówna, Biała Kniahini
Rocznik kamieniecki
Małżeństwo Adelajdy na tle bieżącej sytuacji politycznej państwa Piastów. Idea restytucji Wielkiej Morawy pod przywództwem Piastów
Mąż Adelajdy Białej. Arpadzi, Arpady, Arpadowie
Pieczyngowie
7.2.1.2.3.2. Doktryna restytucji Wielkiej Morawy a Adelajda Biała. Reorientacja myśli politycznej Piastów po roku 963 i jej skutki prawnoustrojowe dla synów Bolesława I
Wątek Mieszka I
Geza Arpad i jego prołacińska polityka
Wątek Mieszka Mieszkowica
Polityczne i religijne podstawy sojuszu piastowsko–morawsko–węgierskiego. Jordan, biskup Bratysławy
Koncepcja piastowsko–morawska a synowie Bolesława Wielkiego
Bezprym a podział dzielnicowy państwa Piastów za życia Bolesława I
Podział państwa piastowskiego na dzielnice po śmierci Mieszka I (przełom wieków X i XI)
Bezprym a Księstwo nitrzańskie
Mieszko II (990–1034)
7.2.1.2.4. Obrządek religijny na ziemiach piastowskich. Zagadnienie wycofania przez Bolesława I poparcia dla Kościoła rzymskiego
Bóstwa słowiańskie
Reforma zakonu Benedyktynów
7.2.1.2.5. Polityka Bolesława I wobec Rusi i jej związek z polityką wobec Rzeszy
Wołyński ród Ottona vel Odylena (vel Bezpryma?). Przeszkody małżeńskie wedle prawa kanonicznego
Wzrost politycznego znaczenia dalekich Rusów
7.2.1.2.6. Córki Bolesława
Henryk z Schweinfurtu i jego ród
Podsumowanie
7.2.2. Konflikt polityczny i wojskowy Piastów z Rzeszą po śmierci Ottona III. Faktyczna dwuwładza ojca i syna w państwie piastowskim
7.2.2.1. Konflikt polityczny Rzeszy z Piastami
7.2.2.1.1. Zagadnienia wstępne. Śmierć turyngijskiego pretendenta do korony Niemiec i jej objęcie przez Henryka bawarskiego
Margrabia Miśni Ekkehard I – turyński i prosłowiański sojusznik i krewny Ludolfingów – pretenduje do korony Niemiec
Strachkwas zwany Chrystianem
Bolesław Chrobry – przyrodni (?), cioteczny (?) czy inny brat margrabiego Miśni – Ekkeharda
Historia rodu Ekkehardynów i ich związki z dynastią Piastów
Bolesław popiera króla Niemiec
7.2.2.1.2. Drugi etap konfliktu politycznego. Bolesław odmawiając hołdu z Czech naraża się na wojnę z Rzeszą
7.2.2.2. Konflikt polityczny przechodzi w fazę konfliktu militarnego. Pierwsza wojna Piastów z Rzeszą. Pierwszy pokój – w Poznaniu, drugi pokój – w Merseburgu
Frakcja probizantyjska w Rzymie
7.2.3. Bizancjum zagraża wpływom Henryka II w Europie
Zagadnienia wstępne
Świecka ideologia restytucji państwa frankońskiego konkuruje z kościelną ideologią monastycyzmu
Ciąg dalszy kariery, i upadek rodu Krescencjuszy. Świeccy konsule rzymscy świata zachodniego
Ideologia papiestwa w wieku XI
Doktryna monastycyzmu w wieku XI
Przebieg emancypacji polityki papiestwa na Półwyspie Apenińskim w wieku XI
7.2.3.1.1. Rezygnacja cesarstwa z sojuszu z pogańskimi Słowianami. Sojusz z Piastami
Biskup Unger, prepozyt magdeburski. Metropolia prasko–poznańska
Frankowie wschodni
Grzegorz z Sosissons
Austrie/Austria
Dux in–, non–ex–clitus
Pasowanie na rycerza Franków
Filioque
Wojskowe zaplecze konfliktu piastowsko–niemieckiego
Podsumowanie
7.2.4. Wojna z Rzeszą z lat 1015–1018 a sposób sprawowania władzy w państwie Piastów w latach 1014–1025. Polityka wschodnia Piastów i polityczna rola Brunona z Kwerfurtu. Pryncypat poliańsko–sklaweński
7.2.4.1. Wojna na zachodzie z roku 1015
7.2.4.1.1. Zagadnienia ogólne. Wydarzenia w Czechach w latach 1012–1014
Misja Mieszka II do Czech z roku 1014
Aktywność Piastów
Oldrzych, pretendent do korony Włoch i Burgundii
Czeski zamach na dynastię piastowską
7.2.4.1.2. Bezpośrednie tło polityczne wybuchu wojny piastowsko–niemieckiej z roku 1015
Feudalna doktryna wczesnośredniowiecznego podziału społeczeństwa na stany a myśl polityczna Piastów. Stany i właściwe dla nich prawo oraz sądownictwo
Warunkowa zdolność do czynności prawnych w feudalnym systemie prawnym
7.2.4.2. Dwuwładza w państwie Piastów w latach 1013–1025
Niedział Bezpryma
Sytuacja prawna Bolesława
7.2.4.3. Pryncypat poliańsko–sklaweński
Popielidzi a Serbowie i Chorwaci. Obodryci. Lechia. Państwo Wielkomorawskie
Wpływ polityki saskiej na ideologię Piastów w obszarze polityki międzynarodowej oraz na system sprawowania władzy wewnętrznej na przełomie wieków X i XI
Oracz, czyli Świętopełk
Popiel, książę stodorańsko–wielkopolsko–kujawski o orientacji prosaskiej?
Heraldyka a pochodzenie rodów w państwie Piastów
Popielidzi w kronikach polskich, w tym u Anonima zwanego Gallusem
Bunt Piastów przeciw Mojmirowicom
Carnuntum – gród (Tyberiusza) Grakchusa. Legenda rzymskich legionów przejęta przez Państwo Wielkomorawskie a następnie przez Państwo Polskie
Klęski żywiołowe a Popiel
Osserich oznacza Oster–reich czy kraj Rusów (?)
Sytuacja plemienna na Połabiu. Obodryci
Podsumowanie
Bogomili/bogumili/bogomilcy oraz nowacjanie i Paulikanie/Paulicjanie a piastowska doktryna państwa
Doktryna ekumeniczna bogomilców
Doktryna polityczna bogomilców a wczesne państwo piastowskie
Diecezja czy sufragania Reinberna
Brunon z Kwerfurtu i znaczenie jego misji ewangelizacyjnych dla określenia relacji dynastii Salickiej z Rurykami
Nauka prawa w Europie w wiekach X i XI. Początki recepcji prawa rzymskiego w Europie w okresie środkowego średniowiecza
Kronika Wincentego Kadłubka
7.2.5. Pokój w Budziszynie odtwarza minione status quo. Odtworzenie sytuacji politycznej z początku wieku
System sprawowania władzy dzielnicowej w państwie piastowskim w pierwszej ćwierci wieku XI
7.3. Bolesław I Traba – król Polski
Korona z inicjatywy papieża
Część czwarta
Upadek dynastii piastowskiej
8. Mieszko II – król Polski wbrew woli króla Niemiec. Mieszko atakuje próbując obalić cesarza Rzeszy czy broni ojcowiznę?
8.1. Zagadnienia wstępne
8.2. Zmierzch chrześcijaństwa w Polsce i kryzys państwa za czasów cesarskiej dynastii Salickiej
8.2.1. Zmiana stosunków społecznych w Polsce w pierwszej poł. XI wieku. Zmiany w ideologii państwa w obrębie władców Rzeszy
Problematyka datacji wydarzeń według latopisów ruskich
Osłabienie wpływów Kościoła łacińskiego w Polsce. Ogólna sytuacja międzynarodowa w początkach wieku XI a bieżąca sytuacja w państwie Piastów
Biskupstwo Reinberna w Salzkolbergu
Proroctwo św. Pawła
Proroctwo Daniela
Dziedzice ziemscy w domenie piastowskiej a zmiana modelu armii
8.2.2. Zagadkowy dziedzic Mieszka II – Kazimierz
8.2.3. Król Mieszko II i wojna Polski z Rzeszą. Zamach na cesarstwo czy błędna identyfikacja najazdu Obodrytów na Saksonię
8.2.3.1. Ogólna sytuacja w Polsce i w Rzeszy po roku 1025
Organizacja i status kanoniczny metropolii łacińskich w wieku X i XI
Rusowie a sytuacja na ziemiach piastowskich
Sytuacja w Rzeszy. Zmowa przeciwko Konradowi II Salickiemu
Najazd na Saksonię z roku 1028
Obodryci a Sasi w pierwszej ćw. XI w. Gotszalk obodr(z)ycki a Mieszko II
Gotszalk obodrzycki
Polityczna klęska Mieszka II z lat 1031–1033
8.2.3.2. Król Niemiec i cesarz uznaje królewski status Mieszka II. Sytuacja państwa Piastów w latach 30–tych wieku XI
Tetrarcha Mieszko
Cesarz Konrad II Salicki powstrzymuje się od ostatecznego zniszczenia państwa Piastów (lata 1032–1034). Narastający konflikt pomiędzy spadkobiercami Bolesława I Traby niszczy państwo. Klasyczna wersja wydarzeń
Ottono–Bezprym (c.d.)
Układ Rychezy z Bezprymem
Prawo stanowione a wiecowe
Thiedrico, Teodoryk, Dytryk
Prawnoustrojowa interpretacja sposobu podziału państwa piastowskiego przez Konrada II Salickiego jako konsekwencja poddania się Mieszka II cesarskiej łasce
8.3. Podsumowanie rządów Mieszka II i doktryny politycznej połowy wieku XI
8.3.1. Klasyczna wersja wydarzeń
8.3.2. Upadek koncepcji politycznej dynastii Salickiej względem Polski.
8.3.3. Podsumowanie okresu 1025–1034
9. Mieszko II przyzywa do kraju swego syna Kazimierza zwanego Odnowicielem
Zagadnienia ogólne
Emeryk (Imre, Henryk), syn króla Stefana
Wazul/Vazul, książę Nitry
Opactwo benedyktyńskie w Pannonhalma. Dzieje dynastii piastowskiej
Masław a niegodni książęta
Otton: Piast czy Szwab, a Kazimierz i inni dziedzice dzielnicowi. Kazimierz w klasztorze
Reguła św. Benedykta
Dynastia Billungów a Mieszko II
Bolesław Zapomniany
Kazimierz – imię serbskie
Bezkrólewie
Maria Dobroniega (Włodzimierzowicówna/Jarosławówna/Romanówna?)
Mnich odbudowuje państwo
10. Dzieci Kazimierza zwanego Odnowicielem. Zderzenie koncepcji władzy uniwersalnej. Nowa forma cesarstwa
10.1. Bolesław II Szczodry zwany Śmiałym
10.1.1. Okres pełnej zależności od Rzeszy państwa piastowskiego za czasów Bolesława Szczodrego
10.1.1.1. Zagadnienia ogólne
Kolejność urodzenia dzieci Kazimierza zwanego Odnowicielem oraz zdarzeń tych datacja
Borys syn Odyna. Wareskie imiona kniaziów ruskich
Podsumowanie zagadnienia dzieci Kazimierza
Aaron, opat tyniecki, biskup krakowski
Karol Mieszkowic
Odbudowa państwa przez Kazimierza
Lokalizacja Gradca a chronologia panowania Bolesława Largusa
10.1.1.2. Izjasław I (Jarosławowicz) i Gertruda Mieszkówna a korona dla Bolesława II
Stefan IX a schizma wschodnia
10.1.1.3. Pozostałe zagadnienia
Tło polityczne „drugiej” wyprawy kijowskiej Bolesława II
Ekonomika państwa piastowskiego w przeddzień wyprawy kijowskiej. Szlaki handlowe w państwie Piastów w 2 poł. XI w.
Odwołana inwazja na Czechy (?)
Sąd królewski w Miśni w sprawach polsko–czeskich
10.1.2. Suwerenna wobec Rzeszy polityka państwa piastowskiego za czasów Bolesława Szczodrego
Rozłam świata zachodnich chrześcijan i jego przezwyciężenie. Osłabienie wpływów Bizancjum nad Adriatykiem. Wyprawy krzyżowe
10.1.3. Rada regencyjna nad małoletnim Bolesławem Szczodrym
Ruś w wieku XI i stuleciach następnych. Rurykowicze, Rościsławicze
Dalsze dzieje Rusi
Wysława Światosławówna vel Smoleńska vel Czernihowska
10.2. Bolesław II Szczodry vel Śmiały – król Polski
10.3. Reformy gregoriańskie
10.3.1. Metodologia rozróżnień. Ideologiczne tło reform gregoriańskich
10.3.2. Przebieg sporu pomiędzy papieżem a cesarzem w latach 70–tych XI w.
10.4. Usunięcie z tronu Bolesława II zwanego Szczodrym
Zagadnienia wstępne
Konflikt króla z biskupem
Relacje Wielkopolska–Małopolska, a Czechy i Rzesza w kontekście zgładzenia biskupa krakowskiego
Wiarygodność Kadłubka
Obyczajowość wieku XI
Powrót Mieszka Bolesławowica
10.5. Władysław Kazimierzowic zwany Hermanem
10.6. Piastowski zwyczaj podziału spadku pomiędzy wszystkich synów. Oprawa wdowia
10.7. Panowanie Władysława Kazimierzowica
Rola władców Czech w cesarskiej polityce wobec Polski
10.8. Marchie Rzeszy w drugiej połowie wieku XI
Trybut ze Śląska
10.9. Testament Władysława Hermana
Część piąta
Bolesław Curvus, niedoszły król
11. Bolesław III Curvus – zwany Krzywoustym
11.1. Bolesław i brat jego Zbigniew
Zagadnienia wstępne
11.1.1. Dzieje Pomorza
Zagadnienia ogólne
Chronologia wydarzeń pomorskich
Wyprawa krzyżowa na Połabie
Jaksa, ostatni słowiański książę Połabia
11.1.1.1. Pomorze Wschodnie i Zachodnie. Jedno czy dwa państwa. Konfederacja czy federacja
11.1.1.2. Bolesław Władysławowic a sprawy pomorskie
Interesy polityczne Sasów sięgają Pomorza i zderzają się z północną ekspansją Bolesława
Klasyczne poglądy o poczynaniach Bolesława III na Pomorzu Wschodnim
Pomorze Zachodnie i Nadodrzańskie
11.1.1.3. Tło polityczne i kanoniczne misji św. Ottona z Bambergu na Pomorze
Podsumowanie tematu chronologii wydarzeń pomorskich. Sprawy Piastów i ich stosunki polityczne z Rusami
11.1.1.4. Druga misja Ottona z Bambergu a stosunki piastowsko–niemieckie
11.1.1.5. Nacla nad Pianą
Podsumowanie zagadnień związków państwa piastowskiego z Pomorzem
11.1.2. Bunt Zbigniewa
11.1.2.1. Zagadnienia ogólne
11.1.2.2. Gallus o buncie Zbigniewa. Dziedziczenie w myśl prawodawstwa piastowskiego
Zbigniew Władysławowic, wnuk Spitygniewa II?
Sytuacja w państwie piastowskim po roku 1086
11.1.2.3. Judyta Maria Szwabska (Salicka, Frankońska, Węgierska, zwana w Polsce Zofią?) a Herman i Sieciech
Zwrot kosztów wypraw wojennych
Królowa Zofia (Arete Dukaina, żona Bolesława Largusa?)
Pokuta Bolesława Largusa
Sytuacja na Węgrzech, na Rusi, w Bizancjum i w kraju Piastów a Zofia
11.1.2.4. Pozostałe elementy konfliktu Zbigniewa z ojcem
Podział na dzielnice a dziedziczenie po Mieszku Bolesławowicu
Polityczni emigranci z (Wielko) Polski, a Śląsk
Uwolnienie Zbigniewa z klasztoru żeńskiego w Saksonii
11.1.2.5. Sytuacja wewnętrzna w łonie dynastii Przemyślidów a sprawy Piastów na początku lat 90–tych wieku XI
Założenia i przebieg wczesnej polityki Brzetysława II względem Piastów
Komes (i biskup?) Magno a sytuacja państwa piastowskiego na przełomie lat 80–tych i 90–tych wieku XI
Bunt Zbigniewa a międzynarodowa sytuacja państwa piastowskiego
Teoria o hołdzie Bolesława III wobec Brzetysława pod rokiem 1093
Sprawy węgiersko–piastowskie
Zagadnienie uprawnień sukcesyjnych do Śląska u Hermana i Zbigniewa na tle sytuacji dynastycznej u Piastów oraz rozwiązań ustrojowych u Przemyślidów i Arpadów
11.1.2.6. Sieciech i Zbigniew a Władysław I Święty
Zdobycie Krakowa przez Władysława I Świętego
11.1.2.7. Drugi, kruszwicki etap buntu Zbigniewa
Odwetowy najazd Hermana na Morawy
Rekapitulacja tematu buntu Zbigniewa
11.1.3. Bunt juniorów
Ziemia kaliska – oprawą wdowią Dobronegi i stolicą państwa?
Memoracja ratyzbońska
11.1.4. Eupraksja alias Prakseda alias Adelajda czy Katarzyna Wsiewołodówny żoną Mieszka Bolesławowica
Dzielnice państwa, a podział spadku po Mieszku Bolesławowicu
11.1.5. Dalsze losy dynastii i państwa
Junior (?) Bolesław versus senior (?) Zbigniew. Lata 1102–1108 w dziejach dynastii piastowskiej
11.1.6. Kościół łaciński i jego hierarchowie w czasach panowania Władysława Kazimierowica zwanego Hermanem i w latach następnych
Kościół polski w czasach Hermana i jego powiązania kanoniczne
Okrągłe, złote krzyże z Bambergu
11.1.7. Dzieje państwa piastowskiego. Pierwsze małżeństwo Bolesława III Władysławowica i sprawy dynastyczne. Wzrost napięcia międzynarodowego
Najazd Henryka V na Polskę w roku 1109
300 jeźdźców
Konsekwencje polityczno–ustrojowe wyprawy Henryka V przeciw Polsce
Pokuta Bolesława III i jego ewentualna ekskomunika
11.2. Okres samodzielnej polityki Bolesława III
Ród Awdańców
Bunt Skarbimira
Losy państwa piastowskiego od zakończenia pisania Kroniki polskiej przez Gallusa
Sobór w Wormacji 1122
Kanoniczna erekcja biskupstwa w Lubuszu
Zagadnienie korony dla Bolesława III. Od Henryka V lub od Lotara III
11.3. Rzesza podporządkowuje sobie Bolesława III. Utrata metropolii kościelnej trzeźwi politykę Bolesława III. Cesarz realizuje politykę pax Christiana
Polityka Bolesława III w schyłkowym okresie rządów. Hołd (?) Piasta przed Lotarem III. Sprawy pomorskie i duńskie
Synowie Bolesława III a obejmowanie władzy w księstwach i w dominium
Kasacja metropolii gnieźnieńskiej a postępy saskie na Pomorzu Przednim
Merseburg 1135
Odbudowa metropolii gnieźnieńskiej
11.4. Testament Bolesława III. Ustanowienie dzielnicy senioralnej
Organy państwa wczesnopiastowskiego. Komesi oraz naczelnicy prowincji i ich aparat wykonawczy. Dwór, wiec, rada książęca
Daniny
Siły zbrojne państwa piastowskiego
Testament Bolesława III
Zagadnienia ogólne
Granice państwa Piastów w czwartej dekadzie wieku XII. Dzielnice, w tym krakowska
Oprawa wdowia Salomei
Zjazd w Łęczycy 1141 i stosunki między synami Bolesława III, a regulacje statutowe i stosunki z sąsiadami państwa
Kompetencje władcy zwierzchniego. Przejmowanie władzy. Primo natu
12. Podsumowanie
12.1. Zagadnienia doktrynalne, prawne i ekonomiczne przeniesienia stosunków prywatnoprawnych na zagadnienia publicznoprawne środkowego średniowiecza
Ideologia stosunków prywatnoprawnych i ich związek z zagadnieniami prawnoustrojowymi
Ekonomiczne tło stosunków politycznych epoki środkowego średniowiecza i ich powiązanie z zasadami dziedziczenia
Akumulacja kapitału w środkowym średniowieczu i jej związek z polityką monetarną. Źródła finansowania systemu feudalnego
12.2. Zjawisko separacji dynastii piastowskiej od zagadnień prawnoustrojowych Europy zachodniej
Późni Piastowie
Artykuły
Artykuł pierwszy
O rzekomej wyprawie Władysława Hermana na Pomorze Wschodnie
Wczesne edycje Kroniki polskiej Galla Anonima
Kontrowersje
Pomorze w świetle Miracula beati Egidii
Artykuł drugi
Pojęcie Polonia u Gallusa
Artykuł trzeci
Otton zwany Pięknym – Przemyślida (czy Kazimierowic Piast?) a sprawy śląskie
Artykuł czwarty
Granice dzielnic statutowych około roku 1138
Apendix I
Hipotezy. Fakty. Wnioski. Podsumowanie
Wybrane hipotezy dotyczące ustroju politycznego ziem pomiędzy Łabą a Odrą w stuleciach IX i X. Legendy i podania jako źródło poznania
Początki Państwa Polskiego
Odbudowa upadającego państwa
Państwo Polskie w wieku XII
Pomorze w polityce Władysława, Zbigniewa i Bolesława
Ukształtowanie terytorialne państwa piastowskiego u schyłku rządów Bolesława III. Statuty sukcesyjne Krzywoustego
Artykuły
Artykuł piąty
Wojna Hodona z Mieszkiem z roku 972
Wczesne marchie jako jednostki organizacyjne królestwa Niemiec
Zadania marchii
Terytorialny zasięg wpływów politycznych królestwa Niemiec na wschodzie
Słowiański książę Mieszko syn Siemomysła i jego władztwo we wczesnych przekazach kronikarskich i ich analiza
Licicaviki i Wichman. Określenie zasięgu państwa Mieszka, króla północy
Należności trybutarne dla królestwa Niemiec przerywają samowładztwo Piastów na Łużycach
Obciążenia fiskalne i dziesięcinne wobec Mieszka wywołują wojnę z Hodonem
Artykuł szósty
Wojna królestwa Niemiec z Słowianami z roku 976
Artykuł siódmy
Biogramy Rychezy i Kazimierza. Karol.
Poglądy historiografii polskiej i ich krytyka
Kazimierz opuszcza Polskę i odnajduje się na Węgrzech. Wraca przez Saksonię
Małżeństwa Kazimierza
Dwa imiona dla jednej osoby, czy dla dwóch?
Artykuł ósmy
Formowanie się Kościoła polskiego u zarania państwowości piastowskiej. Wybrane zagadnienia
1.Wierzenia przedchrześcijańskie a początki Kościoła łacińskiego na ziemiach piastowskich. Osoba poznańskiego biskupa Jordana w kontekście utworzenia metropolii magdeburskiej
2. Arcybiskupi misyjni. Zagadnienie obediencji biskupów metropolii magdeburskiej. Sprawa tamtejszej erekcji kanonicznej
3. Unger, biskup Poznania
4. Kościół przemyślidzko-piastowski elementem kontrolowanego przez cesarzy Kościoła imperialnego
5. Morawy a Państwo Polskie
Artykuł dziewiąty
Sytuacja w królestwie Niemiec na przełomie mileniów i czynniki wpływu na relacje dynastyczne i polityczne z państwem Piastów
Zagadnienia ogólne i metodologiczne
1. Powiązania dynastyczne w Burgundii, Szwabii, Bawarii i Lotaryngii pod koniec pierwszego tysiąclecia po Chrystusie jako jedna z konsekwencji ingerencji Karolingów w sprawy paneuropejskie
2. Sytuacja w Saksonii oraz w królestwie Franków wschodnich. „Marchia” Billungów i pozostałe
3. Billungowie i królowie Niemiec a Piastowie
Wczesne relacje
4. Królestwo Niemiec po śmierci Ottona III
5. Sytuacja w Wiecznym Mieście. Henryk II
6. Pokój w Budziszynie. Wyprawa kijowska
7. Planowane małżeństwo polskiej księżnej
Dodatki
Dodatkowe teksty źródłowe. Inne teksty w języku łacińskim, dotychczas nie tłumaczone
Indeks tematyczny
Apendix II
Spis treści
Poszerzony spis treści
Spis tekstów źródłowych
Spis dodatkowych tekstów źródłowych
Indeksy:
osobowy
rzeczowy
tematyczny
geograficzny
tekstów źródłowych
Bibliografia i wykorzystane tłumaczenia
Materiały dodatkowe
Średniowieczne komputacje małżeńskie
Nekrolog merseburski (reprint)
Tablice paschalne za lata 937-1140
Chronograf
Tablice paschalne
English version
Table of contents
Abstract of v. III
Apendix III
Opisy map MCCXXIII
I. Państwo Franków Karola Wielkiego 812 r. MCCXXVIII
II. Podział państwa Karolingów po traktacie w Verdun 843 MCCXXXII
III. Domeny frankońskie po traktacie w Meerseen (870 r.) MCCXXXVI
IV. Państwo Wielkomorawskie przed rokiem 906 MCCXLII
V. Sytuacja w rejonie Karpat w pierwszej ćwierci X wieku MCCXLIV
VI. Plemiona słowiańskie na Łużycach w trzeciej dekadzie X wieku MCCL
VII. Łużyce na przełomie czwartej i piątej dekady X wieku MCCLIV
VIII. Domniemana droga Piastów z Peczu na Łużyce i do Wielkopolski MCCLX
IX. Domniemany zasięg władztwa Piastów w siódmej dekadzie X wieku MCCLXIV
X. Domniemana lokalizacja bitwy pod Cedynią w roku 972 MCCLXX
XI a. Ekspansja państwa Piastów w drugiej połowie X wieku MCCLXXVI
XI b. Trybut Mieszka I do Warty w roku 963 MCCLXXX
XI c. Ekspansja państwa Piastów w ostatniej ćwierci X w. – Mieszko I MCCLXXXIV
XI d. Ekspansja państwa Piastów w ostatniej ćwierci X w. Bolesław Chrobry MCCLXXXVIII
XII. Polska około roku 990 (według regestu Dagome iudex) MCCXCII
XIII. Księstwo praskie i kurzymskie. Morawy MCCCIV
XIV a. Misja chrystianizacyjna św. Wojciecha w 997 roku
opcja wschodniopomorska MCCCVIII
XIV b. Misja chrystianizacyjna św. Wojciecha w 997 roku
opcja zachodniopomorska MCCCXIV
XV a. Trasa podróży cesarza Ottona III do księstwa piastowskiego, do grobu
św. Wojciecha w Gnieźnie i do Akwizgranu w Lotaryngii
(grudzień 999 – maj 1000) MCCCXX
XV b. Rzesza Franków Wschodnich w X-XI wieku MCCCXXVI
XV. c. Posiłki wojskowe Kościoła Rzeszy dla Ottona II przed bitwą pod Crotone,
na podstawie dokumentu Indiculus loricatorum, rok 981 MCCCXXX
XV d. Organizacja kościelna Rzeszy Franków wschodnich w X-XI wieku MCCCXXXIV
XV. e. Metropolia słowiańska planowana w Gnieźnie w roku 1000 MCCCXXXVIII
XVI. Trasa kampanii wojennej Henryka II przeciw Polsce (rok 1005) MCCCXLIV
XVII. a. Kampania wojenna roku 1015 MCCCXLVI
XVII. b. Kampania wojenna roku 1017 MCCCL
MCCXIX
XVIII. Państwo Piastów po pokoju w Budziszynie MCCCLIV
XIX. Wyprawa kijowska Bolesława I MCCCLVIII
XX. Państwo Piastów po wyprawie kijowskiej 1018 MCCCLXII
XXI. Nadział i ordynacja Mieszka II, nadziały Ottona i Bezpryma MCCCLXVIII
XXII. Tetrarchia piastowska z roku 1032/1033 MCCCLXXII
XXIII. Najazd Brzetysława I na Polskę w latach 1034/1035 lub 1038/1039 MCCCLXXVIII
XXIV. Odbudowa państwa piastowskiego przez Kazimierza Restauratora MCCCLXXXII
XXV. Dzielnice spadkobierców Kazimierza Odnowiciela (rok 1058) MCCCLXXXIV
XXVI. Rok 1065 i podział Wielkopolski po Mieszku Kazimierowicu.
Dzielnice nadziałowe MCCCXC
XXVI. a. Państwo piastowskie w czasach panowania Bolesława Szczodrego
(ok. 1076). Metropolia gnieźnieńska MCCCXCIV
XXVI. b. Wyprawa Bolesława Szczodrego na Gradec 1065? MCCCXCVIII
XXVII. Nadział dla Mieszka Bolesławica (1088) MCDII
XXVIII. Hipotetyczny podział dziedzictwa Mieszka Bolesławica po jego śmierci
(rok 1089) MCDVI
XXIX. Nadział Zbigniewa 1095 MCDXII
XXX. Wyprawa Hermana na Pomorze 1091/92 MCDXVI
XXXI. Bunt juniorów (1100–1101) MCDXXII
XXXII. Państwo Polskie po śmierci Władysława I Hermana (1102) MCDXXVIII
XXXIII. Pomorze od XI do połowy XII wieku MCDXXXII
XXXIV. Pomorze Przednie (Meklemburskie) na początku XII stulecia MCDXXXVI
XXXV. a. Wyprawy Bolesława Krzywoustego na Pomorze 1102/07 MCDXL
XXXV. b. Działania Bolesława Krzywoustego nad Notecią 1108-1109 i domniemany
podbój Pomorza Wschodniego 1116-1119 MCDXLIV
XXXV. c. Wyprawy Bolesława Krzywoustego na Pomorze Zachodnie, lata 1119-1123 MCDXLVIII
XXXV. d. Wyprawy łupieskie Pomorzan. Zbezczeszczenie grobów przodków
Bolesława III i najazd na Spicymierz MCDLII
XXXVI. Kampania Henryka V roku 1109 MCDLVI
XXXVII. a. Pomorze – I misja Ottona z Bambergu (I) MCDLX
XXXVII. b. Pomorze – I misja Ottona z Bambergu (II) MCDLXII
XXXVII. c. Pomorze – II misja Ottona z Bambergu MCDLXVI
XXXVIII. Dzielnice spadkobierców Bolesława III (rok 1138) MCDLXXII
XXXIX. Żony królów i wielkich książąt piastowskich, kierunki pochodzenia MCDLXXVI
Metodologia, metodyka, paradygmaty opracowań historyczno–prawnych
w odniesieniu do monografii Piastowie a Rzesza w latach 937/939–1138 MCDLXXIX
Bibliografia i Netografia MCDXCIII
Tablice MCDXCVII