Parafia miejska przy kościele pw. św. Piotra i Pawła na wzgórzu Collegium Gostomianum w Sandomierzu - Feliks Kiryk, Roman Chyła

Parafia miejska przy kościele pw. św. Piotra i Pawła na wzgórzu Collegium Gostomianum w Sandomierzu

Feliks Kiryk, Roman Chyła

Wydawnictwo: WDS

Rok wydania: 2024

Oprawa: twarda

Ilość stron: 104

ISBN: 9788395953842

"Parafia miejska przy kościele pw. Świętych Piotra i Pawła na wzgórzu Collegium Gostomianum w Sandomierzu” przybliża dzieje wzgórza w perspektywie kościoła i istniejącej przy nim parafii od pierwszej dotyczącej ich wzmianki z 1166 roku. Sama parafia, jak wiadomo już z początków XIV wieku, była jedną z najbardziej prestiżowych parafii w całym archidiakonacie sandomierskim. Świadczą o tym zapisy w spisach świętopietrza z tego okresu, kiedy to plebanem kościoła był magister Frowin – duchowny, który odbył studia zagraniczne – i osiągał dochód ponad 45 grzywien, co w porównaniu z innymi kościołami parafialnymi było sumą bardzo wysoką. Parafia, jak podkreślił dr Chyła, była centrum życia sakralnego, społecznego i kulturalnego Sandomierza.

Jurysdykcja parafialna rozciągała się na sam ośrodek miejski (po lokacji w 1286 roku), a także na przedmieścia i okoliczne wsie. Było to tak naprawdę centrum sandomierskiej gminy miejskiej. Według danych z początku XIV wieku parafia obejmowała obszar 37 kilometrów kwadratowych, zamieszkały przez ponad 3600 osób; dla porównania – parafia św. Pawła na wzgórzu staromiejskim zajmowała około 34 kilometrów kwadratowych, ale zamieszkiwało ją tylko ponad 300 wiernych.

Kościół był przebudowywany. Najpierw była to świątynia romańska, a potem gotycka. Po potopie szwedzkim doszło do kolejnej przebudowy barokowej w duchu jezuickim.

Kres istnieniu kościoła położyły wydarzenia 1813 roku. Żołnierze austriaccy urządzili w jego wnętrzach lazaret, ktoś zaprószył wtedy ogień i świątynia spłonęła. Resztki budowli rozebrano, a materiał wykorzystano do postawienia Pałacu Biskupiego.

Dr Chyła podkreślił, że opracowanie jest przede wszystkim dziełem jego mistrza i przyjaciela – zmarłego w 2022 roku wybitnego mediewisty, prof. Feliksa Kiryka. Zostawił on rękopis. Historyk ze względu na stan zdrowia nie był w stanie go skończyć. – Na kilka tygodni przed śmiercią powiedział do mnie: „Romanie, pamiętaj o św. Piotrze, o Sandomierzu, o Zawichoście i Mielcu. Spełniłem już trzy prośby profesora – powiedział dr Chyła.

Tekst profesora został przepisany, opracowany oraz uzupełniony. Zainteresowanie publikacją wykazała dyrekcja I Liceum Ogólnokształcącego Collegium Gostomianum i Starostwo Powiatowe, które jest wydawcą książki.